Als professioneel voice over en stemactrice spreek ik dagelijks uiteenlopende producties in. En dus zie ik tientallen scripts voorbij komen per maand. Er zijn scripts waar ik heel blij van wordt en die lekker in te spreken zijn, maar ik krijg ook af en toe scripts voor mijn neus die minder goed zijn. En dat is zonde, want dat ga je terug horen in de voice over. Maar wat is dat dan, een goed script? En hoe schrijf je een script voor een voice over op zo'n manier dat het uitpakt zoals jij voor ogen hebt? En deze blog vertel ik je wat voor mij als voice over helpend is in een script, en hoe je ervoor kunt zorgen dat je de voice over krijgt die je nodig hebt.
Hoe praat je doelgroep?
Voordat je begint met het schrijven van het script is het belangrijk om stil te staan bij wie je ermee wilt aanspreken? Wie is je doelgroep, en hoe spreken zij? Een tekst gericht op senioren schrijf je niet hetzelfde als voor jongeren. En een zakelijk publiek heeft een ander taalgebruik dan een informelere doelgroep. Je wilt dat jouw doelgroep zich herkent in de manier van spreken en niet hoeft na te denken hoe je iets bedoeld, wat iets betekend of zich gaat ergeren aan het taalgebruik. Heb je dit helder? Mooi, dan kun je nu aan het script gaan beginnen.
Schrijftaal vs spreektaal
Er is een duidelijk verschil tussen schrijftaal en spreektaal. Wanneer je een geschreven tekst in stilte leest, kun je lange zinnen in gedachten opknippen, even teruggaan als iets wat ingewikkeld is, en soms scan je de tekst meer dan dat je elk woord leest. Daarom kun je in een tekst die bedoeld is om te worden gelezen best wat langere zinnen maken, bijzinnen en meer informatie proppen in een alinea. Als dat past bij je doelgroep natuurlijk. Maar lees diezelfde tekst nu eens hardop voor en je zult merken dat je ervan gaat hakkelen, dat je tussendoor naar adem moet happen of dat je de draad kwijt raakt. Daarom is het belangrijk om het script te schrijven alsof je het uitspreekt. Zie bijvoorbeeld een personage voor je wat aan het vertellen is. Zet gewoon eens wat vaker een punt in plaats van een komma, en hou de zinnen wisselend van lengte maar wel relatief kort. Zo voorkom je dat het happen naar adem straks ook in de voice over te horen is.
Stilte alstublieft...
Zeker voor kortere producties als een commercial of explainer video is het aanlokkelijk om zoveel mogelijk tekst in die 30 seconden tot 2 minuten te proppen. Er is immers zoveel wat je wilt vertellen. Maar je wilt niet dat de kijker of luisteraar straks tegen een soort muur van tekst oploopt, waardoor er uiteindelijk weinig blijft hangen. En bovendien is het lastig om de aandacht vast te houden wanneer er constant tegen je gepraat wordt. Dus... las regelmatig een korte stilte in. En zet dit ook duidelijk in het script d.m.v. puntjes of (stilte 2sec). Vooral wanneer je een statement wilt maken. Geloof me... dit maakt een wereld van verschil.
Woorden per minuut
En wanneer we het toch over die kortere producties hebben, hou dan ook alsjeblieft rekening met hoeveel woorden de gemiddelde voice over op een ontspannen manier kan uitspreken per minuut. Dat is namelijk zo'n 120 tot 140 woorden per minuut. Schrijf je dus bijvoorbeeld een script voor een commercial van dertig seconden, dan krijg je een soort voice over on speed wanneer je daar 100 woorden in wilt proppen. Soms past dat bij de productie en de doelgroep, maar meestal werkt het alleen maar averechts en slaat de luisteraar juist minder informatie op in plaats van meer.
Vloeit het lekker?
Wanneer je een eerste versie van je script hebt geschreven mag je nu zelf de voice over zijn. Dit hoeft niet met microfoon, al kan het helpend zijn om het terug te kunnen luisteren. Maar pak het script er eens bij, en lees het op zoals je zou willen dat het gaat klinken. En let goed op of de tekst vloeit, of de timing klopt, en of er een prettig ritme in zit. Doe dit het liefst met een publiek, zodat je kunt terug horen waar het nog een beetje wringt. Het is immers geen geheim dat je teksten die je zelf hebt geschreven niet meer écht hoort na een tijdje.
Een ervaren voice over kan een eind komen met een script wat geen prettig ritme heeft. Maar je blijft het horen, en dat is zonde. Dus wees het voor en vraag jezelf en je luisteraars of het 'lekker vloeit'.
Instructies voor de voice over
Wil je voorkomen dat je revisies nodig hebt en de voice over voldoende informatie geven om er een kloppend geheel van te maken, vergeet dan de instructies niet. Het is helpend wanneer je bovenaan het script nog even de gewenste tone of voice zet. Maar denk bijvoorbeeld ook een instructies over de uitspraak van afkortingen, woorden of zinnen tussen haakjes (wel of niet uitspreken?) en stuur een opname mee van namen en woorden die lastiger uit te spreken zijn. Daarnaast kan het slim zijn om aan te geven of je bepaalde woorden 'op zijn Engels' uitgesproken wilt hebben of juist niet.
Voor dubbing of nasynchronisatie moet je bovendien de exacte tijdscodes toevoegen waarop elke zin start en eindigt.
Check, check, dubbelcheck
Wanneer ik het script met instructies eenmaal heb ontvangen ga ik zo snel mogelijk aan de slag. Mocht je dan later toch nog iets willen aanpassen dan geld dat meestal als een nieuwe bestelling. Dan zijn we beiden extra tijd kwijt en bovendien kost het jou dubbel zoveel geld. Dus laat je script wanneer je denkt dat het af is altijd nog even door één of meerdere mensen checken, terwijl het hardop wordt gelezen. Zodat je zéker weet dat het klopt, vloeit, past en aansluit bij de doelgroep. Gefeliciteerd, je hebt een goed voice over script geschreven! Now hear the magic happen.